Quan trắc khí thải là gì? Những quy định của pháp luật về quan trắc khí thải

Trong bối cảnh ô nhiễm không khí ngày càng trở nên nghiêm trọng, quan trắc khí thải công nghiệp giữ vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng. Các doanh nghiệp hiện đại không chỉ cần tuân thủ các quy định về khí thải mà còn phải đầu tư vào hệ thống quan trắc khí thải tự động để đảm bảo quá trình sản xuất diễn ra một cách bền vững. Bài viết này sẽ đưa bạn khám phá sâu hơn về quan trắc khí thải, từ định nghĩa cơ bản, tầm quan trọng, đến những quy định pháp luật hiện hành và lợi ích của việc sử dụng hệ thống quan trắc khí thải hiệu quả.

Quan trắc khí thải là gì? 

Hãy cùng nhau tìm hiểu về “người giám sát” này và vì sao sự hiện diện của nó lại cần thiết đến vậy.

Định nghĩa quan trắc khí thải

Quan trắc khí thải là quá trình đo lường và phân tích các thành phần có trong khí thải từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm:

• Nhà máy, xí nghiệp công nghiệp
• Phương tiện giao thông
• Các hoạt động đốt nhiên liệu

Quan trắc khí thải nhằm mục đích:

• Đánh giá mức độ ô nhiễm và tác động của khí thải đến môi trường.
• Kiểm soát việc tuân thủ các tiêu chuẩn và quy định về khí thải.
• Cung cấp dữ liệu cho việc hoạch định chính sách và biện pháp bảo vệ môi trường.
• Phát hiện sớm các sự cố và nguy cơ ô nhiễm để có biện pháp xử lý kịp thời.

Tầm quan trọng của quan trắc khí thải

Quan trắc khí thải đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe, môi trường và đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật. Hoạt động này mang lại những lợi ích tiêu biểu sau:

• Bảo vệ sức khỏe cộng đồng: Khí thải chứa nhiều chất độc hại như bụi mịn, SO₂, NOₓ, CO, VOCs, có thể gây ra các bệnh về hô hấp, tim mạch, ung thư và ảnh hưởng đến hệ thần kinh. Quan trắc khí thải giúp xác định mức độ phơi nhiễm của cộng đồng đối với các chất ô nhiễm, từ đó đưa ra các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu tác hại.
• Bảo vệ môi trường: Khí thải góp phần vào các vấn đề môi trường toàn cầu như biến đổi khí hậu, mưa axit, suy giảm tầng ozone và ô nhiễm không khí cục bộ. Quan trắc khí thải giúp theo dõi và kiểm soát lượng phát thải khí nhà kính và các chất ô nhiễm khác, góp phần bảo vệ hệ sinh thái và đa dạng sinh học.
• Tuân thủ pháp luật và trách nhiệm xã hội: Các doanh nghiệp hoạt động trong các ngành công nghiệp có nguy cơ gây ô nhiễm khí thải phải tuân thủ các quy định của pháp luật về quan trắc và xử lý khí thải. Việc thực hiện quan trắc khí thải thể hiện trách nhiệm của doanh nghiệp đối với cộng đồng và môi trường, nâng cao uy tín và hình ảnh thương hiệu.
• Nâng cao hiệu quả sản xuất và tiết kiệm chi phí: Quan trắc khí thải giúp nâng cao hiệu quả sản xuất, hạn chế hao hụt nguyên liệu và tiêu thụ năng lượng. Việc kiểm soát khí thải hiệu quả giúp doanh nghiệp tránh được các khoản phạt do vi phạm pháp luật và giảm thiểu chi phí xử lý ô nhiễm.

Các loại hình quan trắc khí thải phổ biến

Có nhiều “công cụ” khác nhau để quan trắc khí thải, phù hợp với từng mục đích và điều kiện.

Quan trắc tự động, liên tục (CEMS)

Hệ thống quan trắc khí thải liên tục (CEMS) đóng vai trò như một “người giám sát” hoạt động 24/7, tự động thu thập và ghi nhận dữ liệu khí thải theo thời gian thực.

Ưu điểm:

• Độ chính xác cao, dữ liệu thời gian thực, cảnh báo sớm.
• Hệ thống được truyền dữ liệu trực tiếp đến cơ quan chức năng.

Ứng dụng của CEMS: Hệ thống CEMS được sử dụng phổ biến tại các nhà máy lớn, nơi cần giám sát khí thải chặt chẽ. Các ngành công nghiệp điển hình gồm nhà máy nhiệt điện, xi măng, hóa chất và luyện kim.

Chi tiết về hệ thống CEMS: CEMS bao gồm các thành phần chính như thiết bị lấy mẫu, thiết bị phân tích, thiết bị xử lý dữ liệu và hệ thống truyền thông. Thiết bị phân tích sử dụng các phương pháp như quang học, điện hóa hoặc sắc ký để đo nồng độ các chất ô nhiễm như SO₂, NOₓ, CO, bụi và các khí độc khác.

Quan trắc khí thải định kỳ

Quan trắc khí thải định kỳ giống như một “kiểm tra sức khỏe” cho hệ thống khí thải, thực hiện bằng cách lấy mẫu và phân tích tại phòng thí nghiệm.

• Quy trình thực hiện: Quá trình quan trắc bao gồm ba bước chính: Lấy mẫu → Phân tích → Báo cáo.
• Tần suất thực hiện: Tần suất quan trắc phụ thuộc vào quy mô và loại hình doanh nghiệp, thường được thực hiện hàng tháng, hàng quý hoặc hàng năm. Quy định cụ thể được nêu trong Nghị định 08/2022/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn liên quan.
• Mục đích của quan trắc định kỳ: Hoạt động này giúp đánh giá sự tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường và cung cấp dữ liệu phục vụ công tác báo cáo, quản lý khí thải.

Quan trắc khí thải thủ công

Quan trắc khí thải thủ công sử dụng thiết bị cầm tay để đo nhanh tại chỗ, giống như một “kiểm tra nhanh” tức thời. Phương pháp này có độ chính xác thấp hơn, dữ liệu không liên tục và dễ bị ảnh hưởng bởi yếu tố con người. Tuy nhiên, nó vẫn hữu ích cho các nguồn thải nhỏ, tình huống khẩn cấp, nghiên cứu hoặc kiểm tra sơ bộ.

Xem ngay: Quy trình xử lý nước thải sản xuất bún đạt chuẩn an toàn

Những quy định của pháp luật về quan trắc khí thải

Hoạt động quan trắc khí thải được quy định rõ ràng trong hệ thống pháp luật nhằm đảm bảo kiểm soát ô nhiễm không khí và bảo vệ môi trường. Các tổ chức, cá nhân liên quan có trách nhiệm tuân thủ các quy định này để giảm thiểu tác động tiêu cực của khí thải đối với sức khỏe con người và hệ sinh thái.

Các văn bản pháp luật về quan trắc khí thải

Luật Bảo vệ môi trường 2020: Luật Bảo vệ môi trường 2020 quy định các nguyên tắc, chính sách, biện pháp và trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong công tác bảo vệ môi trường, bao gồm kiểm soát khí thải. Điều 112 của Luật nêu rõ yêu cầu quan trắc môi trường tự động, liên tục đối với các cơ sở có nguy cơ gây ô nhiễm không khí với lưu lượng xả thải lớn.

Nghị định 08/2022/NĐ-CP: Nghị định này quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường, trong đó có các yêu cầu về quan trắc môi trường, báo cáo môi trường và xử lý vi phạm. Nghị định cũng xác định cụ thể đối tượng phải lắp đặt hệ thống quan trắc tự động cũng như tần suất và yêu cầu của quan trắc định kỳ.

Thông tư 10/2021/TT-BTNMT: Thông tư này quy định kỹ thuật quan trắc môi trường, bao gồm phương pháp đo lường, phân tích và đánh giá chất lượng khí thải, đảm bảo dữ liệu quan trắc có độ chính xác và tin cậy cao.

Các Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN)

Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia quy định giới hạn cho phép của các chất ô nhiễm trong khí thải đối với từng ngành công nghiệp, làm cơ sở pháp lý để đánh giá mức độ tuân thủ của các doanh nghiệp.

Trách nhiệm của doanh nghiệp

Doanh nghiệp có trách nhiệm thực hiện quan trắc khí thải theo đúng quy định của pháp luật, bao gồm:

• Lắp đặt hệ thống quan trắc theo yêu cầu đối với các cơ sở có nguy cơ gây ô nhiễm cao.
• Thực hiện báo cáo kết quả quan trắc định kỳ cho cơ quan quản lý môi trường.
• Chấp hành các tiêu chuẩn, tần suất và phương pháp quan trắc theo quy định pháp luật hiện hành.
• Lưu giữ hồ sơ, dữ liệu quan trắc khí thải và cung cấp cho cơ quan chức năng khi có yêu cầu.
• Chịu trách nhiệm về tính chính xác và trung thực của dữ liệu quan trắc khí thải.

Chế tài xử phạt vi phạm

Các hành vi vi phạm quy định về quan trắc khí thải có thể bị xử lý theo các hình thức:

• Cảnh cáo, phạt tiền hoặc đình chỉ hoạt động đối với các cơ sở vi phạm nghiêm trọng.
• Quy trình xử lý bao gồm kiểm tra, lập biên bản vi phạm và ra quyết định xử phạt.
• Số tiền phạt có thể đạt đến hàng trăm triệu đồng, tùy vào mức độ vi phạm.
• Doanh nghiệp vi phạm còn phải chịu trách nhiệm khắc phục hậu quả ô nhiễm môi trường, đảm bảo thực hiện các biện pháp giảm thiểu tác động tiêu cực của khí thải.

Đọc thêm: Nước thải xám là gì và cách tái sử dụng trong sinh hoạt

Lợi ích của việc tuân thủ quy định về quan trắc khí thải

Thực hiện quan trắc đúng quy định giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt lượng phát thải, bảo vệ môi trường và tạo dựng hình ảnh chuyên nghiệp, bền vững. Một số lợi ích cụ thể bao gồm:

• Bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng: Giảm thiểu tác động của khí thải độc hại đến môi trường và con người, hạn chế các bệnh về hô hấp, tim mạch do ô nhiễm không khí.
• Nâng cao uy tín và hình ảnh doanh nghiệp: Thực hiện quan trắc khí thải minh bạch, đúng quy định giúp doanh nghiệp thể hiện trách nhiệm với cộng đồng và nâng cao vị thế trên thị trường.
• Tránh các rủi ro pháp lý và tài chính: Tuân thủ quy định giúp doanh nghiệp tránh bị xử phạt hành chính, giảm thiểu rủi ro pháp lý và các tổn thất tài chính liên quan đến vi phạm môi trường.

Bài viết liên quan: Nước thải đen là gì và có nguy hại đến môi trường không

Kết luận

Bài viết đã trình bày về tầm quan trọng của quan trắc khí thải, các quy định pháp luật hiện hành và trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc tuân thủ các quy định này. Việc thực hiện quan trắc khí thải không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu pháp lý mà còn góp phần bảo vệ môi trường, đảm bảo sự phát triển bền vững.

Công ty Môi Trường Hồng Thái chuyên cung cấp các giải pháp môi trường toàn diện, bao gồm hệ thống xử lý nước thải, nước cấp, thu gom chất thải,… Với kinh nghiệm trong các công nghệ kỵ khí cao cấp cho bể IC, kỵ khí cho bể UASB, chúng tôi cam kết mang đến những giải pháp tối ưu, giúp doanh nghiệp vận hành bền vững và hiệu quả. Nếu quý khách có nhu cầu tư vấn, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được hỗ trợ chi tiết!