Than hoạt tính lọc nước là gì? Công dụng và cách sử dụng

Than hoạt tính lọc nước được xem là vật liệu lọc phổ biến và hiệu quả nhất hiện nay. Với cấu trúc lỗ xốp siêu nhỏ, nó có khả năng hấp phụ clo, hóa chất hữu cơ và mùi khó chịu, mang đến nguồn nước trong lành và an toàn cho sức khỏe. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ công dụng, cách sử dụng và những lưu ý quan trọng khi lựa chọn than hoạt tính.

Than hoạt tính lọc nước là gì?

Than hoạt tính lọc nước là vật liệu carbon đã trải qua quá trình hoạt hóa đặc biệt, tạo nên cấu trúc với hàng triệu lỗ xốp dày đặc và diện tích bề mặt siêu lớn. Chính đặc tính này cho phép nó hấp phụ mạnh mẽ clo, hợp chất hữu cơ, kim loại nặng và mùi vị khó chịu trong nước, đồng thời vẫn giữ lại khoáng chất tự nhiên có lợi cho sức khỏe.

Khác với nhiều vật liệu lọc thông thường chỉ loại bỏ tạp chất đơn thuần, than hoạt tính mang lại khả năng xử lý toàn diện hơn. Vì vậy, nó trở thành lựa chọn phổ biến trong các hệ thống lọc nước gia đình, công nghiệp và xử lý nước giếng khoan. Nguồn nguyên liệu sản xuất đa dạng như gáo dừa, gỗ hay than đá, trong đó gáo dừa được đánh giá hiệu quả nhất nhờ mật độ và độ xốp cao vượt trội. Nhờ đó, than hoạt tính lọc nước vừa an toàn, vừa đáp ứng yêu cầu sử dụng từ sinh hoạt đến sản xuất.

Xem thêm: Cách lọc nước giếng khoan nhiễm phèn hiệu quả tại nhà

Cơ chế hoạt động của than hoạt tính lọc nước

Than hoạt tính lọc nước hoạt động dựa trên khả năng hấp phụ mạnh mẽ từ cấu trúc lỗ xốp siêu nhỏ. Khi nước đi qua, các hạt ô nhiễm lớn hơn kích thước lỗ sẽ bị giữ lại, còn các chất hòa tan như clo, hợp chất hữu cơ hay kim loại nặng sẽ bị hấp phụ vào bề mặt carbon.

Cơ chế này diễn ra theo hai dạng:

• Ngăn chặn vật lý: giữ lại tạp chất có kích thước lớn hơn khe rỗng của than hoạt tính.
• Hấp phụ điện tích: các phân tử carbon tích điện dương hút hóa chất mang điện tích âm như clo, đồng thời bề mặt carbon cũng hấp thụ mùi và vị khó chịu trong nước.

Các dạng than hoạt tính 

Than hoạt tính lọc nước trên thị trường thường được chia thành ba dạng chính, mỗi loại có đặc điểm và ứng dụng riêng:

• Than hoạt tính dạng bột (PAC): Kích thước hạt siêu nhỏ (0,2 – 0,5 mm), diện tích bề mặt lớn, khả năng hấp phụ nhanh. Loại này thường được sử dụng trong lọc nước sinh hoạt và thiết bị lọc nhỏ gọn.
• Than hoạt tính dạng hạt (GAC): Kích thước hạt lớn hơn (1 – 3 mm), độ bền cao, có thể tái sử dụng sau khi làm sạch. GAC thường được ứng dụng trong máy lọc nước RO, Nano hoặc các hệ thống lọc công nghiệp.
• Than hoạt tính dạng khối (CTO/SBAC): Được ép thành khối rắn chắc, độ xốp đồng đều, thời gian tiếp xúc với nước dài hơn nên hiệu quả lọc cao. Loại này thường có mặt trong lõi lọc tinh của các máy lọc nước gia đình.

Tác dụng than hoạt tính

Than hoạt tính lọc nước phát huy hiệu quả nhờ khả năng hấp phụ mạnh mẽ, giúp xử lý nhiều vấn đề thường gặp trong nguồn nước:

• Loại bỏ clo và hóa chất phụ: Clo dư, cloramin và các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi thường gây mùi hăng, vị khó chịu, thậm chí tạo ra phụ phẩm có hại. Than hoạt tính giữ lại các chất này, mang đến nước an toàn hơn.
• Khử mùi, khử màu hiệu quả: Các tạp chất tự nhiên như rong, tảo, đất hoặc cặn hữu cơ gây mùi tanh và màu đục đều được loại bỏ. Nhờ đó nước trong, sạch và dễ uống hơn.
• Cải thiện chất lượng nước uống: Khi đi qua lõi than, nước không chỉ được lọc sạch tạp chất mà còn giữ lại khoáng chất tự nhiên cần thiết, giúp đảm bảo dinh dưỡng và an toàn cho sức khỏe.
• Hấp phụ chất độc hữu cơ: Thuốc bảo vệ thực vật, dung môi hay hợp chất hữu cơ độc hại trong nguồn nước được xử lý hiệu quả, góp phần giảm thiểu nguy cơ bệnh tật lâu dài.

Từ những tác dụng trên, than hoạt tính không chỉ đóng vai trò quan trọng trong máy lọc nước gia đình mà còn là vật liệu then chốt trong các hệ thống lọc công nghiệp và xử lý nước quy mô lớn.

Xem thêm: PAC là gì? Công dụng, ưu nhược điểm và ứng dụng trong xử lý nước

Ứng dụng của than hoạt tính trong lọc nước

Than hoạt tính được ứng dụng rộng rãi trong nhiều hệ thống xử lý nước nhờ khả năng hấp phụ vượt trội:

• Máy lọc nước RO và Nano: Thường được sử dụng làm lõi lọc trung gian, giúp loại bỏ clo, mùi lạ và hợp chất hữu cơ còn sót lại. Sự kết hợp này đảm bảo nước sau lọc đạt độ tinh khiết cao và an toàn để uống.
• Lọc nước giếng khoan và nước máy: Nguồn nước giếng thường chứa nhiều tạp chất, vi khuẩn và mùi tanh đặc trưng. Việc sử dụng than hoạt tính trong bể lọc hoặc lõi lọc giúp loại bỏ các thành phần này, mang lại nguồn nước an toàn cho sinh hoạt.
• Lọc nước hồ cá và nuôi cá cảnh: Nước trong hồ cá dễ bị ô nhiễm do thức ăn thừa, chất thải hữu cơ. Than hoạt tính trong bình lọc giúp giữ nước trong, loại bỏ chất độc và vi khuẩn gây bệnh, tạo môi trường ổn định cho cá sinh trưởng.

Những điểm cần chú ý khi sử dụng than hoạt tính

Việc sử dụng than hoạt tính lọc nước cần tuân thủ đúng quy trình và thay thế định kỳ để đảm bảo hiệu quả:

• Thời gian thay thế: Lõi than hoạt tính thường cần được thay sau khoảng 6 đến 12 tháng tùy mức độ ô nhiễm và lượng nước đã lọc. Nếu để quá lâu, lõi có thể bão hòa và làm nước tái ô nhiễm.
• Sử dụng đúng lượng: Dùng quá ít than có thể không đủ để lọc sạch, trong khi dùng quá nhiều lại không gia tăng hiệu quả và còn làm giảm tuổi thọ vật liệu.
• Bảo quản và bảo trì: Than cần được lưu trữ nơi khô ráo, tránh ẩm ướt hoặc nhiễm bẩn. Ngoài thay lõi, hệ thống lọc cũng nên được vệ sinh định kỳ để duy trì hiệu suất.
• Chọn than chất lượng: Than gáo dừa được đánh giá là loại tốt nhờ mật độ lỗ xốp cao, khả năng hấp phụ mạnh và độ bền lớn. Có thể nhận biết bằng hiện tượng sủi bọt khí khi thử trong nước, càng nhiều và lâu thì chất lượng càng tốt.

Xem thêm: Màng lọc RO là gì? Cấu tạo, ưu nhược điểm và cách chọn chuẩn

Than hoạt tính được xem là một phương pháp lọc nước hiệu quả, giúp hấp phụ clo, mùi khó chịu và nhiều tạp chất, đồng thời vẫn bảo toàn các khoáng chất tự nhiên tốt cho sức khỏe. Để đảm bảo nguồn nước luôn tinh khiết, bạn nên thay lõi định kỳ và chọn than chất lượng, đặc biệt là than gáo dừa. Nếu cần tư vấn hoặc cung cấp sản phẩm uy tín, hãy liên hệ ngay đến Môi Trường Hồng Thái để được hỗ trợ với giải pháp tối ưu cho nhu cầu xử lý nước.