Khí ozone có độc không Tác hại lợi ích và cách bảo vệ sức khỏe

Khí ozone xuất hiện tự nhiên ở tầng bình lưu và cũng có thể xuất hiện gần mặt đất dưới dạng ô nhiễm. Vậy khí ozone có độc không. Bài viết này Môi trường Hồng Thái sẽ phân tích chi tiết tác động của ozone đến sức khỏe và môi trường đồng thời hướng dẫn cách phòng tránh rủi ro

Khí ozone là gì?

Ozone là khí gồm ba nguyên tử oxy O3 và tồn tại ở hai dạng khác nhau. Ở tầng bình lưu, ozone tạo thành lớp bảo vệ hấp thụ tia cực tím giúp bảo vệ con người và sinh vật. Đây là dạng ozone có lợi cho môi trường.

Ngược lại, ozone cũng có thể hình thành ở tầng đối lưu gần mặt đất khi các chất ô nhiễm như oxit nitơ và hợp chất hữu cơ bay hơi phản ứng dưới ánh nắng. Ozone mặt đất là thành phần của khói quang hóa và có thể gây kích ứng mắt, ho, khó thở và ảnh hưởng đến hệ hô hấp nếu tiếp xúc thường xuyên.

Phân biệt ozone tầng bình lưu và ozone mặt đất

Ozone tầng bình lưu tồn tại ở cao hàng chục km so với bề mặt Trái Đất giúp hấp thụ tia UV. Loại ozone này mang lại lợi ích toàn cầu và không trực tiếp gây hại cho con người.

Ozone mặt đất hay Ground level ozone hình thành khi các chất ô nhiễm phản ứng với ánh sáng mặt trời. Ozone ở mức này là một chất oxy hóa mạnh có thể gây kích ứng đường hô hấp và ảnh hưởng tới sức khỏe nếu tiếp xúc trong thời gian dài

Tác hại của khí ozone đối với sức khỏe

Cơ chế oxy hóa mạnh

Ozone là chất oxy hóa mạnh khi hít phải có thể phản ứng với các mô mềm trong đường hô hấp dẫn đến kích ứng viêm và tổn thương tế bào. Ngay cả ở nồng độ thấp ozone cũng có thể gây ho rát họng khó thở và co thắt ngực khi hít sâu

Ảnh hưởng tới phổi và hệ hô hấp

Ozone làm suy giảm chức năng phổi tạm thời tăng nhạy cảm với dị nguyên vi khuẩn khói bụi gây viêm hen suyễn viêm phổi và các bệnh đường hô hấp khác. Những người có bệnh nền như hen suyễn mãn phổi người cao tuổi và trẻ em nguy cơ tác hại từ ozone cao hơn

Tác động lâu dài

Tiếp xúc ozone nhiều lần có thể liên quan tới gia tăng bệnh lý đường hô hấp bệnh tim mạch và tăng nguy cơ nhập viện và tử vong sớm. Khi ozone phản ứng với các chất ô nhiễm khác còn tạo ra các hợp chất oxy hóa và hạt mịn gây hại cho sức khỏe

Khi nào ozone có lợi

Không phải mọi ozone đều độc hại. Ozone tầng bình lưu bảo vệ Trái Đất khỏi tia UV. Trong một số ứng dụng y tế và xử lý nước không khí ozone được dùng nhưng phải kiểm soát nồng độ và thời gian cẩn thận. Nếu dùng ozone trong không gian có người ở có thể gây hại sức khỏe

Nhóm người dễ bị ảnh hưởng

• Trẻ em phổi đang phát triển dễ bị kích ứng và viêm
• Người cao tuổi hoặc có bệnh lý về phổi tim hen suyễn mãn phổi
• Người hoạt động ngoài trời khi ozone mặt đất cao
• Người sử dụng máy tạo ozone hoặc không gian khử khuẩn bằng ozone không kiểm soát

Những nhầm lẫn phổ biến về ozone

Nhiều người thường nhầm lẫn ozone với oxy thông thường, trong khi ozone O3 có tính oxy hóa mạnh và hoàn toàn khác với oxy O2 mà cơ thể cần hít thở. Một hiểu lầm phổ biến khác là cho rằng máy tạo ozone luôn an toàn vì được quảng cáo có khả năng khử mùi và diệt khuẩn. Thực tế, để tiêu diệt vi khuẩn hoặc nấm mốc, nồng độ ozone phải cao hơn nhiều so với mức an toàn cho con người. Nếu sử dụng khi trong phòng vẫn có người, ozone có thể gây kích ứng phổi, đau ngực, ho và làm nặng thêm các bệnh hô hấp.

Ozone khi phản ứng với các chất hữu cơ trong không gian kín còn tạo ra các hợp chất oxy hóa thứ cấp và hạt mịn PM có khả năng xâm nhập sâu vào phổi. Đây là yếu tố khiến việc sử dụng máy tạo ozone không đúng cách có thể gây hại nhiều hơn lợi ích. Vì vậy, ozone chỉ nên được vận hành trong không gian không có người và cần thông gió đầy đủ trước khi quay lại sử dụng.

Khuyến nghị khi tiếp xúc hoặc sử dụng ozone

• Hạn chế tiếp xúc với không khí có nồng độ ozone cao
• Tránh hoạt động mạnh ngoài trời khi ozone cao
• Nếu dùng máy tạo ozone chỉ vận hành khi không có người và thông gió sau đó
• Ưu tiên các biện pháp lọc không khí khác an toàn hơn ozone
• Người nhạy cảm nên cẩn trọng khi ozone mặt đất cao

Khí ozone có độc không? Câu trả lời là có nếu ozone ở gần mặt đất nồng độ cao và tiếp xúc lâu dài. Ozone tầng bình lưu mang lợi ích bảo vệ Trái Đất khỏi tia cực tím nhưng ozone mặt đất lại có thể gây hại sức khỏe. Hiểu rõ ozone và phân biệt đúng loại ozone giúp phòng tránh rủi ro hiệu quả. Theo dõi thêm thông tin tại Môi Trường Hồng Thái để cập nhật kiến thức và giải pháp bảo vệ sức khỏe và môi trường

Xem thêm chi tiết:

Ưu điểm của xử lý nước thải bằng thực vật thủy sinh
Giải pháp xử lý nước ao tù giúp cải thiện chất lượng nước
Tìm hiểu bể lắng cát là gì trong xử lý nước thải
Các phương pháp khử nito trong nước thải phổ biến