Cải Tạo Ao Nuôi Tôm: Quy Trình Chi Tiết Cho Vụ Nuôi Thành Công

Cải tạo ao nuôi tôm là công đoạn cực kỳ quan trọng quyết định đến sự thành bại của mỗi vụ nuôi. Một ao được cải tạo đúng kỹ thuật không chỉ giúp loại bỏ mầm bệnh mà còn tạo môi trường thuận lợi cho tôm sinh trưởng và phát triển tốt nhất. Cùng Môi trường Hồng Thái tìm hiểu quy trình cải tạo ao nuôi tôm chi tiết trong bài viết dưới đây.

Cải Tạo Ao Nuôi Tôm Là Gì?

Cải tạo ao nuôi tôm là quá trình làm sạch, khử trùng và chuẩn bị môi trường ao nuôi trước khi thả giống cho vụ mới. Quá trình này bao gồm nhiều công đoạn như tháo cạn nước, vét bùn, phơi đáy, bón vôi, xử lý nước và gây màu nước để tạo điều kiện tối ưu cho tôm phát triển.

Sau mỗi vụ nuôi, nền đáy ao thường tích tụ một lượng lớn chất thải hữu cơ chưa phân hủy hết, bùn đen, xác động vật, thức ăn thừa và các vi sinh vật gây hại. Nếu không được cải tạo kỹ lưỡng, những yếu tố này sẽ trở thành nguồn phát sinh bệnh tật nguy hiểm cho vụ nuôi tiếp theo.

Tại Sao Phải Cải Tạo Ao Nuôi Tôm?

Loại bỏ mầm bệnh và chất độc

Lớp bùn đáy ao sau vụ nuôi chứa nhiều vi khuẩn, virus và ký sinh trùng gây bệnh tiềm ẩn. Các chất độc như amoniac, hydro sulfide và các hợp chất hữu cơ phân hủy tích tụ lâu ngày sẽ gây nguy hại cho tôm nếu không được xử lý triệt để.

Tạo môi trường sống lý tưởng

Đáy ao được cải tạo sạch sẽ, pH ổn định và hàm lượng oxy hòa tan cao sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho tôm sống khỏe mạnh, tăng trưởng nhanh và giảm thiểu tỷ lệ chết trong suốt vụ nuôi.

Nâng cao năng suất và lợi nhuận

Môi trường ao tốt giúp tôm phát triển đều, giảm chi phí thuốc men và thức ăn, từ đó nâng cao năng suất thu hoạch và tăng lợi nhuận cho người nuôi. Nhiều nghiên cứu cho thấy ao được cải tạo đúng kỹ thuật có thể tăng năng suất lên 20-30% so với ao không cải tạo kỹ.

Phòng ngừa dịch bệnh

Cải tạo ao giúp ngăn chặn sự lây lan của các dịch bệnh nguy hiểm như hoại tử gan tụy cấp, đốm trắng, đầu vàng và nhiều loại bệnh khác thường xuất hiện trong nuôi tôm.

Quy Trình Cải Tạo Ao Nuôi Tôm Chi Tiết

Bước 1: Tháo cạn và vệ sinh ao

Sau khi thu hoạch tôm xong, tiến hành tháo cạn toàn bộ nước trong ao. Sử dụng máy bơm để bơm hết nước còn sót lại, đặc biệt chú ý đến các vùng đáy trũng.

Đối với ao lót bạt: Dùng máy rửa áp lực cao để rửa sạch bề mặt bạt, loại bỏ tảo bám, bùn đất và chất bẩn. Có thể sử dụng chổi mềm để chà rửa những vết bám cứng đầu, tránh làm rách bạt.

Đối với ao đất: Tiến hành vét bỏ lớp bùn đáy dày khoảng 10-15cm. Bùn được vét ra nên đổ xa ao nuôi để tránh nước mưa cuốn trôi trở lại. Đây là bước quan trọng vì lớp bùn này chứa nhiều chất thải và mầm bệnh tích tụ từ vụ nuôi trước.

Bước 2: Cày xới và phơi đáy ao

Sau khi vét bùn xong, tiến hành cày xới đáy ao với độ sâu 5-10cm. Việc cày xới giúp đất tơi xốp, tăng khả năng tiếp xúc với không khí và ánh nắng mặt trời, thúc đẩy quá trình oxy hóa các chất hữu cơ.

Phơi đáy ao tối thiểu 10-15 ngày liên tục cho đến khi nền đất nứt nẻ như chân chim. Thời điểm lý tưởng để phơi ao là vào mùa nắng nóng, khi nhiệt độ cao giúp diệt khuẩn hiệu quả nhờ tia cực tím từ ánh nắng mặt trời.

Lưu ý: Nếu rơi vào mùa mưa hoặc không thể tháo cạn ao, bà con có thể sử dụng các chế phẩm vi sinh có khả năng phân hủy chất thải và diệt khuẩn, kết hợp chạy quạt nước liên tục trong quá trình xử lý.

Bước 3: Bón vôi xử lý đáy ao

Sau khi phơi khô ao, tiến hành bón vôi để khử trùng, ổn định độ pH và cải tạo môi trường đáy ao. Loại vôi thường dùng là vôi bột CaO hoặc vôi nung.

Liều lượng bón vôi phụ thuộc vào pH của đất đáy:

• pH 6-7: sử dụng 40-50kg vôi/1000m²
• pH 4,5-6: sử dụng 60-100kg vôi/1000m²
• pH dưới 4,5 (đất chua, phèn): sử dụng 100-150kg vôi/1000m²

Rải vôi đều khắp đáy ao, đặc biệt chú ý vào các góc và khu vực từng có bùn tích tụ nhiều. Sau khi bón vôi, tiếp tục phơi ao thêm 5-7 ngày để vôi phát huy tác dụng tối đa.

Bước 4: Tu sửa cơ sở hạ tầng

Kiểm tra và tu sửa bờ ao nếu có hiện tượng sạt lở, nứt vỡ hoặc rò rỉ. Bờ ao cần được làm chắc chắn, tránh tình trạng nước tràn ra ngoài hoặc nước bên ngoài thấm vào gây ô nhiễm.

Kiểm tra hệ thống cống, máy bơm, quạt nước và các thiết bị khác. Bổ sung hoặc thay thế các thiết bị hư hỏng để đảm bảo hoạt động tốt trong suốt vụ nuôi.

Bước 5: Lấy nước và xử lý diệt tạp

Chuẩn bị ao lắng: Trước khi bơm nước vào ao nuôi, nên có ao lắng với diện tích khoảng 15-30% diện tích ao nuôi. Ao lắng giúp lọc sạch nước, giảm vi khuẩn gây hại và tạo môi trường nước ổn định hơn.

Lấy nước vào ao: Bơm nước qua túi lọc có kích thước mắt lưới 30-50µm để ngăn chặn cá tạp, tôm tép, cua ghẹ và các sinh vật khác xâm nhập. Mực nước lý tưởng cho ao nuôi tôm là 1,2-1,4m.

Diệt tạp: Sau khi lấy nước vào đầy ao, chạy quạt nước liên tục trong 2-3 ngày để trứng cá và giáp xác nở hết. Sau đó tiến hành diệt tạp bằng một trong các phương pháp sau:

• Bột bã trà (Saponin): Liều lượng 15-20kg/1000m³ nước, sử dụng vào 4-6 giờ sáng để đạt hiệu quả cao nhất
• Clorin: Dùng clorin 60% với liều lượng 20-30ppm
• Sunphat đồng (CuSO₄): Dùng với nồng độ 2-3ppm để xử lý ốc đinh và rong đáy

Sau 2-3 ngày diệt tạp, thay nước mới hoặc xả bớt nước cũ rồi bơm thêm nước mới vào.

Khám phá thêm: Vai trò và tác động của dung môi hữu cơ trong sản xuất

Bước 6: Xử lý và khử trùng nước ao

Sau khi diệt tạp xong, tiến hành xử lý nước bằng các chế phẩm khử trùng như:

• Iod hoặc Clorin: Giúp diệt vi khuẩn, virus còn sót lại trong nước
• Chế phẩm vi sinh: Bổ sung vi sinh vật có lợi như Bacillus, Lactobacillus để tạo hệ vi sinh cân bằng

Liều lượng sử dụng theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Sau khi xử lý, chạy quạt nước liên tục để oxy hòa tan tăng cao và nước được tuần hoàn đều.

Bước 7: Gây màu nước

Gây màu nước là bước cuối cùng và rất quan trọng trước khi thả tôm giống. Màu nước lý tưởng có màu xanh lục, xanh nõn chuối hoặc nâu đỏ (bã trà) với độ trong khoảng 30-40cm.

Các phương pháp gây màu nước phổ biến:

Phương pháp 1 – Dùng phân hữu cơ:

• Cám gạo 2kg + Bột cá 1kg + Bột đậu nành 2kg
• Trộn đều, nấu chín và ủ kín 2-3 ngày
• Liều lượng: 3-4kg hỗn hợp/1000m³ nước
• Bón liên tục trong 3 ngày

Phương pháp 2 – Dùng phân vô cơ:

• NPK (16-20): 3-5kg/1000m²
• Urê: 3-5kg/1000m²
• Hòa tan với nước rồi tạt đều khắp ao

Phương pháp 3 – Dùng chế phẩm vi sinh:

• Sử dụng các chế phẩm vi sinh chuyên dụng để gây màu như EM, Probiotics
• Ưu điểm: An toàn, thân thiện môi trường, tạo hệ vi sinh có lợi
• Liều lượng: 10 lít EM thứ cấp/1000m³, đánh 2 ngày/lần

Sau 5-7 ngày gây màu, kiểm tra độ trong của nước. Khi đạt độ trong 30-40cm và màu nước ổn định thì có thể tiến hành thả tôm giống.

Những Lưu Ý Quan Trọng Khi Cải Tạo Ao Nuôi Tôm

Thời điểm cải tạo ao phù hợp

Nên cải tạo ao vào những tháng đầu năm sau Tết hoặc vào mùa khô, khi thời tiết thuận lợi cho việc phơi đáy ao. Tránh cải tạo trong mùa mưa vì khó phơi khô và dễ nhiễm bẩn trở lại.

Theo khung lịch thời vụ, người nuôi tôm thẻ chân trắng nên chuẩn bị ao từ tháng 2-3 để kịp thả giống vụ chính từ 15/03 đến 30/05. Đối với tôm sú, nên cải tạo từ tháng 3 để thả giống từ 01/04 đến 30/05.

Xử lý đối với ao nuôi mới

Đối với ao mới xây dựng, cho nước vào ngâm 2-3 ngày rồi xả hết để tháo rửa. Lặp lại 2-3 lần, sau đó bón vôi để khử chua đất. Phơi ao 7-10 ngày trước khi lấy nước và gây màu.

Đặc biệt với ao mới ở vùng đất phèn chua, cần bón nhiều vôi hơn và có thể áp dụng phương pháp ngâm xả nhiều lần để loại bỏ tính chua trong đất.

Xem thêm chi tiết: Giải thích dễ hiểu giúp làm rõ khái niệm vocs là gì

Quản lý chất lượng nước trong suốt vụ nuôi

Dù cải tạo ao kỹ lưỡng nhưng vẫn cần giám sát và duy trì chất lượng nước trong suốt vụ nuôi. Thường xuyên kiểm tra các thông số như pH, oxy hòa tan, độ mặn, amoniac và nitrit.

Định kỳ bổ sung chế phẩm vi sinh, khoáng chất và duy trì màu nước ổn định. Khi phát hiện dấu hiệu bất thường như nước đục, có mùi hôi, tôm bỏ ăn thì cần xử lý ngay lập tức.

Trang bị hệ thống quạt nước hợp lý

Đối với nuôi tôm thâm canh với mật độ cao, cần trang bị đủ quạt nước. Nguyên tắc chung là: lắp động cơ 6 mã lực cho mỗi 1000m² ao với mật độ 100 con/m². Bố trí quạt theo kiểu đường chéo để tránh góc chết và thu gom bùn hiệu quả về trung tâm ao.

Vệ sinh và khử trùng dụng cụ

Tất cả dụng cụ, thiết bị sử dụng trong ao nuôi như vó, chậu, thau, cần được vệ sinh và khử trùng trước khi sử dụng. Tránh dùng chung dụng cụ giữa các ao để hạn chế lây lan bệnh tật.

Không lấy nước vào ao khi

• Nước nguồn có nhiều váng bọt, màng nhầy
• Nước có nhiều phù sa, bùn đất
• Nguồn nước nằm trong vùng có dịch bệnh
• Nước có hiện tượng phát sáng vào ban đêm (do tảo độc)

Có thể bạn cần biết: Những thông tin cơ bản cần biết khi tìm hiểu tvoc là gì

Sai Lầm Thường Gặp Khi Cải Tạo Ao Nuôi Tôm

Phơi đáy ao không đủ thời gian

Nhiều người nuôi vội vàng lấy nước vào ao khi đất chưa khô hẳn, chưa nứt chân chim. Điều này khiến các chất độc và mầm bệnh chưa được loại bỏ triệt để.

Bón vôi không đúng liều lượng

Bón vôi quá ít không đạt hiệu quả khử trùng và điều chỉnh pH. Bón quá nhiều có thể làm pH tăng đột ngột gây sốc cho tôm khi thả giống. Cần kiểm tra pH đất trước khi quyết định liều lượng vôi phù hợp.

Không xử lý diệt tạp kỹ lưỡng

Bỏ qua hoặc làm qua loa công đoạn diệt tạp khiến cá mè, cá lóc, tôm càng, cua ghẹ vẫn tồn tại trong ao. Chúng sẽ cạnh tranh thức ăn và làm vật chủ trung gian truyền bệnh cho tôm nuôi.

Gây màu nước quá đậm hoặc quá nhạt

Màu nước quá đậm (độ trong dưới 20cm) khiến tảo phát triển quá mức, dễ gây thiếu oxy vào ban đêm. Màu nước quá nhạt (độ trong trên 50cm) không tạo đủ thức ăn tự nhiên và ánh sáng chiếu xuống đáy gây stress cho tôm.

Vội thả giống khi môi trường chưa ổn định

Thả tôm giống ngay sau khi gây màu nước mà không kiểm tra các chỉ số môi trường như pH, độ kiềm, oxy hòa tan. Môi trường chưa ổn định sẽ gây sốc, stress và tăng tỷ lệ chết cho tôm giống.

Cải tạo ao nuôi tôm là khâu chuẩn bị quan trọng nhất, quyết định đến thành công của cả vụ nuôi. Việc thực hiện đúng quy trình từ tháo nước, vét bùn, phơi đáy, bón vôi cho đến gây màu nước sẽ tạo ra môi trường sống lý tưởng, giúp tôm khỏe mạnh, phát triển nhanh và giảm thiểu rủi ro dịch bệnh.

Người nuôi cần kiên nhẫn, không vội vàng bỏ qua các công đoạn quan trọng. Nên tham khảo ý kiến của chuyên gia, cán bộ kỹ thuật để điều chỉnh quy trình cho phù hợp với điều kiện cụ thể của từng vùng, từng loại ao và hình thức nuôi. Môi trường Hồng Thái hy vọng những chia sẻ trên sẽ giúp bà con nuôi tôm có được những kiến thức hữu ích để cải tạo ao nuôi đạt hiệu quả cao nhất. Chúc bà con có những vụ nuôi bội thu!

Có thể bạn quan tâm: Vai trò của chất thải tái sử dụng hiện nay